Oddłużanie i Restrukturyzacje – Marcin Kanak

Bankructwo czy też plajta to potoczne określenie na ogłoszenie upadłości, czy to osoby fizycznej, czy firmy. Kojarzone jest bardzo negatywnie z uwagi na domniemaną utratę wszelkiego majątku i środków do życia.

Czy dłużnik, który ogłosił upadłość, zawsze zostanie z niczym?

W pierwszej kolejności należy wskazać, że w toku postępowania upadłościowego faktycznie nasz majątek może być sprzedany przez syndyka. Stracimy jednak tylko taką część majątku, jaka będzie niezbędna do zaspokojenia roszczeń wierzycieli. Nie zawsze będzie oznaczało to sprzedaż wszystkiego, co mamy.

Co więcej, po ogłoszeniu upadłości nasze potrzeby mieszkaniowe będą zaspokojone. Po sprzedaży nieruchomości uzyskamy bowiem środki na wynajęcie mieszkania. Osoba, która ogłosi upadłość konsumencką, nie zostanie więc automatycznie wysłana na bruk.

Należy też zaznaczyć, że nigdy nie zostaniemy pozbawieni środków na zaspokojenie potrzeb życiowych. Zawsze syndyk pozostawi nam pieniądze na pokrycie opłat, leczenie czy jedzenie.

Co ważne, istnieje też sposób na zachowanie całego majątku ruchomego i nieruchomego. Jeżeli składniki majątku dłużnika pozwalają na zaspokojenie wierzycieli, dobrym rozwiązaniem jest upadłość z możliwością zawarcia układu. Jest ona jednak możliwa tylko wówczas, gdy mamy racjonalne propozycje zaspokojenia wierzycieli, z reguły połączone z redukcją choć części zobowiązań.

Podsumowując, upadłość nie oznacza pozbawienia wszelkich środków do życia i całego majątku. Wszystko zależy m. in. od indywidualnej sytuacji dłużnika, wysokości uzyskiwanych przez niego dochodów i zachowania z czasów przed złożeniem wniosku.

Należy również zaznaczyć, jaki jest główny cel upadłości konsumenckiej. Wbrew pozorom, wcale nie jest to w pierwszej kolejności zaspokojenie wierzycieli, a przeciwnie – oddłużenie osoby fizycznej. Pokrycie długów jest kwestią braną pod uwagę w drugiej kolejności.

Wiele osób zastanawia się, czy po ogłoszeniu upadłości będzie miała z czego żyć. Słowo upadłość kojarzy się bowiem negatywnie z zupełnym wyzerowaniem majątku i pozostaniem bez środków na zaspokojenie minimum egzystencji. Na szczęście, jest nieco inaczej.

Wraz z ogłoszeniem upadłości cały majątek dłużnika faktycznie staje się „masą upadłości”, zarządzaną przez wyznaczonego przez sąd syndyka. W konsekwencji upadły nie może swobodnie rozporządzać swoim majątkiem (np. sprzedać samochodu czy darować domu).

Upadły ma też obowiązek wskazać i wydać syndykowi cały majątek, dokumentację dotyczącą majątku i rozliczeń oraz korespondencję. Nie oznacza to jednak że cały majątek zostanie sprzedany. Jest bowiem grupa przedmiotów wyłączonych spod egzekucji, tj. przedmiotów pierwszej potrzeby. Zgodnie z art. 829 ustawy – Kodeks postępowania cywilnego, są to:

• przedmioty urządzenia domowego niezbędne dla dłużnika i jego domowników, w szczególności lodówka, pralka, odkurzacz, piekarnik lub kuchenka mikrofalowa, płyta grzewcza służąca podgrzewaniu i przygotowywaniu posiłków, łóżka, stół i krzesła w liczbie niezbędnej dla dłużnika i jego domowników oraz po jednym źródle oświetlenia na izbę, chyba że są to przedmioty, których wartość znacznie przekracza przeciętną wartość nowych przedmiotów danego rodzaju;
• pościel, bielizna i ubranie codzienne, w liczbie niezbędnej dla dłużnika i jego domowników, a także ubranie niezbędne do pełnienia służby lub wykonywania zawodu;
• zapasy żywności i opału niezbędne dla dłużnika i będących na jego utrzymaniu członków jego rodziny na okres jednego miesiąca;
• jedna krowa lub dwie kozy albo trzy owce potrzebne do wyżywienia dłużnika i będących na jego utrzymaniu członków jego rodziny wraz z zapasem paszy i ściółki do najbliższych zbiorów;
• narzędzia i inne przedmioty niezbędne do osobistej pracy zarobkowej dłużnika oraz surowce niezbędne dla niego do produkcji na okres jednego tygodnia, z wyłączeniem jednak pojazdów mechanicznych;
• u dłużnika pobierającego periodyczną stałą płacę – pieniądze w kwocie, która odpowiada niepodlegającej egzekucji części płacy za czas do najbliższego terminu wypłaty, a u dłużnika nieotrzymującego stałej płacy lub u dłużnika, będącego osobą fizyczną wykonującą działalność gospodarczą – pieniądze niezbędne dla niego i jego rodziny na utrzymanie przez dwa tygodnie;
• przedmioty niezbędne do nauki, papiery osobiste, odznaczenia i przedmioty służące do wykonywania praktyk religijnych oraz przedmioty codziennego użytku, które mogą być sprzedane tylko znacznie poniżej ich wartości, a dla dłużnika mają znaczną wartość użytkową;
• produkty lecznicze w rozumieniu przepisów ustawy z dnia 6 września 2001 r. – Prawo farmaceutyczne (Dz. U. z 2020 r. poz. 944) niezbędne do funkcjonowania podmiotu leczniczego w rozumieniu przepisów o działalności leczniczej przez okres trzech miesięcy oraz niezbędne do jego funkcjonowania wyroby medyczne w rozumieniu przepisów ustawy z dnia 20 maja 2010 r. o wyrobach medycznych (Dz. U. z 2020 r. poz. 186);
• przedmioty niezbędne ze względu na niepełnosprawność dłużnika lub członków jego rodziny.

Jak wynika z powyższego wyliczenia ustawodawca zadbał o to, aby upadli nie popadli w skrajne ubóstwo i mieli za co żyć po zakończeniu postępowania.

Pomimo, że prawo upadłościowe ma jeden cel, istnieje kilka rodzajów postępowań. W zakresie upadłości konsumenckiej można w pierwszej kolejności wyróżnić upadłość likwidacyjną oraz tzw. układ konsumencki. Układ konsumencki nie do końca polega na ogłoszeniu upadłości dłużnika, lecz również zmierza do oddłużenia oraz zaspokojenia wierzycieli.

Upadłość likwidacyjna natomiast, jest to typowe postępowanie upadłościowe, którego częstym skutkiem jest likwidacja całego wartościowego majątku dłużnika. Dłużnik uzyskuje status upadłego, z czym wiąże się wiele aspektów pozytywnych, ale i negatywnych.

Możemy wyróżnić dwa tryby prowadzenia postępowania o upadłość likwidacyjną – tryb zwyczajny i uproszczony.

POSTĘPOWANIE UPROSZCZONE

Jak wynika z samej nazwy, postępowanie to charakteryzuje się maksymalnym uproszczeniem. Znacznie obłożone sprawami Sądy w tego rodzaju postępowaniach mają jedynie za zadanie ogłoszenie samej upadłości, ustalenie planu spłaty wierzycieli, rozpatrywanie ewentualnych skarg na czynności lub zaniechania syndyka. Uproszczone konsumenckie postępowanie upadłościowa stanowi obecnie podstawowy tryb prowadzenia upadłości konsumenckiej. Należy podkreślić, że tryb ten jest przeznaczony dla najprostszych spraw, w których dłużnik nie posiada większego majątku oraz nie przewiduje się sporów co do składu masy upadłości i wysokości zadłużenia oraz trudności z likwidacją masy upadłości.

Prowadzenie postępowania upadłościowego wedle trybu uproszczonego sprowadza się do tego, że w zasadzie cały ciężar postępowania bierze na siebie syndyk.

Postępowanie nie powinno trwać dłużej niż 6-8 miesięcy, jednak jego przebieg zależy również od dobrej współpracy z syndykiem.

POSTĘPOWANIE ZWYKŁE

Jeśli okaże się, że sytuacja finansowa dłużnika jest skomplikowana sprawa może zostać skierowana do postępowania zwykłego. Udział sądu jest wtedy o wiele większy, a postępowaniem kieruje sędzia – komisarz. Trwa ono z reguły co najmniej rok lub dwa lata w zależności od stopnia obłożenia sądu sprawami.

Sąd może też postanowić o zmianie trybu postępowania upadłościowego z uproszczonego na ogólny, jeżeli okoliczności uzasadniające prowadzenie postępowania na zasadach ogólnych ujawnią się już po ogłoszeniu upadłości.

PRE-PACK, czyli przygotowana likwidacja

Instytucja ta wcześniej zastrzeżona była ona wyłącznie dla przedsiębiorców.  Aktualnie, zgodnie z brzmieniem art. 491(2) ust. 1a ustawy Prawo upadłościowe, w postępowaniu o ogłoszenie upadłości uczestnik postępowania może złożyć wniosek o zatwierdzenie warunków sprzedaży składników majątku o znacznej wartości. Przepisy art. 56a-56h stosuje się odpowiednio.

Obecnie więc również w postępowaniu o ogłoszenie upadłości konsumenckiej może zostać złożony wniosek o zatwierdzenie warunków sprzedaży składników majątku dłużnika o znacznej wartości.

Wniosek o zatwierdzenie warunków sprzedaży może dotyczyć zarówno całego majątku, jak i poszczególnych jego składników. Może on być zawarty już w samym wniosku o ogłoszenie upadłości, jak i zostać złożony osobno po ogłoszeniu upadłości konsumenckiej.

Atrakcyjność pre-packu wynika z tego, że przyszłym nabywcą składnika majątkowego mogą być m.in. osoby powiązane z upadłym, np. dziecko lub małżonek. Rozwiązanie jest jednak możliwe tylko wtedy, gdy cena nabycia danego składnika majątku nie jest niższa niż cena wynikająca z oszacowania biegłego. Jest to rozwiązanie, które ma chronić wierzycieli przed sprzedażą majątku za zbyt niską kwotę, z której nie będą się oni mogli zaspokoić.

Wiele osób zastanawia się, co zyska, ogłaszając upadłość. Wszak majątek i tak może zostać sprzedany, a otrzymywane wynagrodzenie zajęte, podobnie jak przy egzekucji prowadzonej przez komornika. Różnic pomiędzy upadłością a postępowaniem egzekucyjnym jest bardzo wiele, przede wszystkim:

• Od chwili ogłoszenia upadłości wierzyciele nie mogą już nękać Dłużników, powinni się kontaktować wyłącznie z syndykiem.
• Ustalając plan spłaty wierzycieli, sąd weźmie pod uwagę możliwości zarobkowe upadłego, konieczność utrzymania upadłego i osób pozostających na jego utrzymaniu, w tym ich potrzeby mieszkaniowe. Komornik nie będzie aż tak analizował sytuacji osobistej dłużnika.
• Jeżeli konsument będzie prawidłowo wykonywał ustalony plan spłaty to może liczyć na oddłużenie, czyli umorzenie części lub całości długu. Całkowite oddłużenie, bez ustalania planu spłaty, również jest możliwe, lecz tylko w określonych przypadkach. W przypadku egzekucji komorniczej, będzie ona trwała aż do całkowitego zaspokojenia wierzyciela.
• Wszelkie egzekucje komornicze zostają umorzone – nie narastają koszty komornicze.
• Następuje wykreślenie z Rejestru Dłużników – po wykonaniu planu spłaty dłużnik rozpoczyna życie na nowo.
• Odsetki nie są dalej naliczane – w postępowaniu komorniczym narastają i odsetki i koszty egzekucji.
• Celem upadłości konsumenckiej jest oddłużenie konsumenta, a postępowania egzekucyjnego zaspokojenie wierzyciela wraz ze wszelkimi dodatkowymi kosztami i ciągle narastającymi odsetkami.
• Postępowanie upadłościowe zakończy się po około kilku latach. Jeżeli zobowiązań jest dużo, egzekucja komornicza może trwać nawet do końca życia dłużnika.
• Upadłość konsumencka gwarantuje pełne oddłużenie. Bez niej spadkobiercy odziedziczą Twoje niespłacone długi!
• W upadłości współpracuje się z syndykiem. W przypadku egzekucji komorniczej istnieje obowiązek stawiania się na każde wezwanie komornika w jego kancelarii celem udzielania wyjaśnień pod rygorem wymierzenia grzywny, znoszenia wizyt komornika w mieszkaniu lub zakładzie pracy.

Często dłużnicy myślą, że ogłoszenie upadłości przez sąd kończy ich nieprzyjemną przygodę z długami. Niestety, co do zasady przygoda ta będzie musiała jeszcze potrwać kilka lat – maksymalnie siedem.

O ile sąd nie postanowi umorzyć wszystkich długów dłużnika z uwagi na jego wyjątkową sytuację, ustali on plan spłaty wierzycieli, który w najgorszym przypadku będzie obejmował aż siedem lat, jeżeli stwierdzi się, że dłużnik w sposób rażący i celowy doprowadził do swojej niewypłacalności.

Plan spłaty jest w istocie układem ratalnym obejmującym wszystkich wierzycieli, który uwzględnia sytuację dłużnika. Syndyk może przykładowo wyliczyć, biorąc pod uwagę dochody i wydatki dłużnika i jego rodziny, że dłużnik może uiszczać na rzecz wierzycieli kwotę 400 zł miesięcznie. Jeżeli organy dojdą do wniosku, że nie zawinił on w zakresie popadnięcia w stan swojej niewypłacalności mogą np. ustalić, że będzie on musiał uiszczać tą kwotę tylko przez dwa lata.

Jeżeli dłużnik w tym czasie będzie prawidłowo współpracował z syndykiem, po tym czasie będzie wolny od długów. W trakcie spłacania wierzycieli upadły będzie musiał się jednak stosować do kilku zasad.

Przede wszystkim sąd umorzy postępowanie, jeżeli upadły nie wskaże lub nie wyda syndykowi całego majątku, niezbędnych dokumentów lub w inny sposób nie wykonuje ciążących na nim obowiązków, chyba że uchybienie przez upadłego ciążącym na nim obowiązkom nie jest istotne lub przeprowadzenie postępowania jest uzasadnione względami słuszności lub względami humanitarnymi.

Sąd umorzy też postępowanie, jeżeli zostanie ujawnione, że dane podane przez dłużnika we wniosku o ogłoszenie upadłości są niezgodne z prawdą lub niezupełne, chyba że niezgodność lub niezupełność nie są istotne lub przeprowadzenie postępowania jest uzasadnione względami słuszności lub względami humanitarnymi.

Podsumowując, dłużnik musi zadbać przede wszystkim o to, aby jego wniosek był zgodny z prawdą. Potem powinien poprawnie współpracować z syndykiem oraz nie podejmować czynności, które doprowadzą do pokrzywdzenia wierzycieli – np. wyzbywać się majątku lub porzucać pracy bez uzasadnionych przyczyn.

Wiele osób tak naprawdę nie wie, czym zajmuje się syndyk, i błędnie identyfikuje go z komornikiem. Komornik ma jednak na celu wyegzekwowanie należności od dłużnika, a zadaniem syndyka jest pomoc dłużnikowi w wyjściu z upadłości.

Komornik sądowy to funkcjonariusz publiczny, który działa przy sądzie rejonowym i wykonuje w drodze przymusu egzekucyjnego wyroki sądowe.

Z kolei syndyk jest organem powoływanym przez sąd w momencie ogłoszenia upadłości. Działa w imieniu własnym, lecz na rachunek upadłego, gdyż dłużnik z chwilą ogłoszenia upadłości traci zarząd majątkiem.

Obecnie, w toku postępowania upadłościowego uproszczonego, syndyk odgrywa bardzo ważną rolę. To on bowiem składa sądowi propozycje planu spłaty wierzycieli. To z syndykiem należy więc ustalić wysokość miesięcznych rat, jakie będziemy uiszczać na rzecz wierzycieli. Współpraca z nim doprowadzić może do szybkiego oddłużenia, które jest o wiele mniej dotkliwe w skutkach niż egzekucja komornicza.

Syndyk będzie też zarządzać Twoim majątkiem i sprawować nad nim nadzór. Z chwilą ogłoszenia upadłości majątek upadłego wchodzi bowiem do masy upadłości. Do obowiązków syndyka należy zabezpieczenie majątku przed uszkodzeniem, zniszczeniem albo utratą.

Syndyk zawiadomi o upadłości wszystkich Twoich wierzycieli, komornika, banki oraz inne instytucje finansowe. Będzie on więc łącznikiem pomiędzy Tobą, a wszystkimi podmiotami powiązanymi z Twoimi długami. Spowoduje to, że nie będziesz musiał rozmawiać z często wieloma komornikami, odpisywać na masę pism i propozycji ugodowych oraz odbierać telefony i wiadomości od czasem nieprzyjemnych windykatorów.

Syndyk dokona także spisu inwentarza i oszacuje masę upadłości oraz ułoży plan likwidacyjny, tzn. ustali, w jaki sposób zostanie sprzedany Twój majątek. Syndyk będzie czynił starania, aby sprzedać majątek po jak najwyższej cenie – im większy zysk ze sprzedaży, tym w wyższym stopniu długi zostaną zaspokojone.

Podsumowując – należyta współpraca z syndykiem doprowadzi do możliwie szybkiego zakończenia Twoich problemów finansowych.

Postępowanie egzekucyjne cechuje się tym, że większość zobowiązań dłużnika zostanie umorzona po wykonaniu planu spłaty, a w szczególnie uzasadnionych przypadkach – już po ogłoszeniu upadłości. Jednak nie wszystkie zobowiązania zostaną umorzone po ogłoszeniu upadłości konsumenckiej nawet, gdy będziemy wykonywać wszystkie obowiązki upadłego prawidłowo. Jest to spowodowane szczególną rolą tych rodzajów należności.

Jakie należności nie zostaną umorzone po ogłoszeniu upadłości konsumenckiej?

1. Zobowiązania, które powstały po dacie ogłoszenia upadłości – np. nowo zaciągnięte pożyczki, opłaty za media, czynsz mieszkaniowy. Dłużnik musi się bowiem nauczyć żyć na nowo i regulować nowe zobowiązania w terminie. Po ogłoszeniu upadłości syndyk wyznaczy upadłemu kwotę na pokrywanie tych zobowiązań. Należy podkreślić, że co do zasady upadły powinien bardzo unikać zaciągania nowych kredytów czy pożyczek, bo zwiększa to stan jego niewypłacalności i ogranicza możliwość spłaty aktualnych wierzycieli.
2. Wszelkie należności alimentacyjne – czyli np.: zasądzone prawomocnym wyrokiem alimenty na małoletnie dziecko. Nie można ich również rozłożyć na raty. Miesięczna wysokość alimentów płaconych przez syndyka dla każdej osoby uprawnionej nie może jednak przekroczyć minimalnego wynagrodzenia za pracę. Tak samo są traktowane zobowiązania w stosunku do Funduszu Alimentacyjnego. Ten szczególny rodzaj należności jest chroniony przed skutkami upadłości z uwagi na jego funkcję – alimenty mają bowiem zapewnić osobie obowiązanej do ich otrzymywania zaspokojenie potrzeb życiowych.
3. Renty z tytułu odszkodowania za wywołanie choroby, niezdolności do pracy, kalectwa lub śmierci – upadłość konsumencka nie oddłuży osoby, która np. spowodowała wypadek komunikacyjny i która z tego tytułu zobowiązana jest do wypłacania poszkodowanemu renty. W przeciwnym wypadku, osoba poszkodowana nie miałaby możliwości uzyskania odpowiedniej rekompensaty pieniężnej. Umorzenie takiego zobowiązania stałoby w sprzeczności ze społecznym poczuciem sprawiedliwości.
4. Wierzytelności z tytułu orzeczeń w sprawach karnych – chodzi tu zarówno o grzywny zasądzone prawomocnym wyrokiem karnym, ale także grzywny nałożone jako kary porządkowe w trakcie postępowań sądowych, obowiązki naprawienia szkody, zadośćuczynienia za doznaną krzywdę, nawiązki, zobowiązania do naprawienia szkody. Nawiązki, obowiązki naprawienia szkody i zadość uczynienia za doznaną krzywdę pełnią podobną funkcję jak należności wskazane w punkcie czwartym. Grzywny natomiast są karami takimi jak np. ograniczenie czy pozbawienie wolności, dlatego nie można ich uniknąć ogłaszając upadłość konsumencką.
5. Wierzytelności, których upadły umyślnie nie ujawnił, jeżeli wierzyciel nie brał udziału w postępowaniu – wniosek o ogłoszenie upadłości powinien zawierać pełne i prawdziwe informacje, a konsekwencją niedochowania tego obowiązku może być nawet umorzenie postępowania upadłościowego. Jest to bardzo dotkliwa konsekwencja niestaranności dłużnika. Jeżeli przykładowo zgubił on umowę z wierzycielem bądź inne dokumenty wskazujące na fakt istnienia zadłużenia, i przez to nie wskazał go we wniosku – taki dług będzie trzeba spłacać pomimo ogłoszenia upadłości.

Każdy dłużnik powinien wykazać przed sądem, że zachowywał należytą staranność w zakresie zaciągania zobowiązań, spłacania ich oraz przy składaniu wniosku o ogłoszenie upadłości.

Przede wszystkim należy wykazać, że zaciąganie kolejnych zobowiązań nie było kaprysem dłużnika, a zmusiła go do tego sytuacja życiowa – np. nagła utrata pracy lub choroba osoby najbliższej.

Dłużnik powinien również spłacać swoje zobowiązania chociaż w minimalnych kwotach – w przeciwnym razie wierzyciel może zgłosić na Policję, że dłużnik wyłudził pieniądze nie mając zamiaru ich zwrotu, co stanowi przestępstwo. Spłaty częściowe, ale regularne, często chronią przed wszczęciem postępowania sądowego i egzekucją komorniczą, gdyż wierzyciele próbują ograniczać koszty związane z tymi postępowaniami.

Regularna spłata zobowiązań chociaż w minimalnych kwotach pozwoli wykazać przed sądem dobrą wolę dłużnika, co może przyczynić się co ustalenia krótszego planu spłaty zobowiązań.

Kolejną kwestią jest staranność w zakresie gromadzenia dokumentacji. Często dłużnicy gubią ważne dokumenty sądowe i umowy z wierzycielami. We wniosku o ogłoszenie upadłości konsumenckiej powinniśmy wykazać istnienie każdej wierzytelności, której umorzenia się domagamy, oraz udowodnić jej aktualną wysokość.

Najważniejszymi dokumentami, które powinniśmy mieć przygotowując spis wierzycieli są:

1. Umowa kredytu/pożyczki wraz z harmonogramem spłat
2. Wezwania do zapłaty – te najbardziej aktualne
3. Wyrok sądowy/nakaz zapłaty
4. Zawiadomienie o wszczęciu egzekucji komorniczej – inna korespondencja dot. egzekucji – najbardziej aktualna.

Posiadanie aktualnych dokumentów ze wskazaną kwotą zadłużenia ułatwi sporządzenie wniosku oraz wyliczenie ogólnej kwoty zadłużenia.

Dłużnik powinien również gromadzić dokumenty wykazujące, że znajduje się w trudnej sytuacji osobistej. Do tego celu mogą posłużyć wszelkie dokumenty, w zależności od okoliczności. Np. osoba przewlekle chora powinna gromadzić dokumentację medyczną oraz faktury imienne za zakup leków oraz wizyty lekarskie, osoba pokrzywdzona przestępstwem wyrok sądowy oraz ważne dokumenty z akt sprawy.

Ponadto, należy wykazać aktualne dochody i posiadany majątek za pomocą:

1. Umowy o pracę itp. / Decyzji o przyznaniu świadczeń socjalnych / decyzji dot. wymiaru emerytur lub rent;
2. Aktów notarialnych / umów sprzedaży ruchomości / dowodu rejestracyjnego pojazdu.

Powinniśmy również wykazać, w jakiej wysokości ponosimy koszty utrzymania, przedkładając np. rachunki za media lub umowę najmu nieruchomości.

Powyższe wyliczenie jest wyłącznie przykładowe i każdorazowo – w zależności od sytuacji dłużnika – istnieje konieczność złożenia innych dokumentów. Zawsze warto zasięgnąć porady prawnika, który doradzi, jakie dokumenty musimy złożyć wraz z wnioskiem, aby wniosek został zaakceptowany a plan spłaty ustalony w sposób najbardziej dla nas korzystny.

Często dłużnicy sądzą, że złożenie wniosku o ogłoszenie upadłości spowoduje konieczność wielokrotnego stawiania się w sądzie oraz tłumaczenia swojej sytuacji. Tymczasem, zgodnie z brzmieniem art. 27 ustawy Prawo upadłościowe:

Art.  27.  [Posiedzenie sądu; postanowienie w sprawie o ogłoszenie upadłości]

1. Sąd rozpoznaje sprawę na posiedzeniu niejawnym.
2. Sąd może na posiedzeniu niejawnym przeprowadzić postępowanie dowodowe w całości lub w części także wówczas, gdy wyznaczono rozprawę.
3. Postanowienie w sprawie ogłoszenia upadłości sąd wydaje w terminie dwóch miesięcy od dnia złożenia wniosku. Zażalenie na postanowienie w sprawie ogłoszenia upadłości sąd drugiej instancji rozpoznaje w terminie miesiąca od dnia przedstawienia mu akt sprawy.
4. Postanowienia oraz zarządzenia wydane w postępowaniu w przedmiocie ogłoszenia upadłości zamieszcza się w Centralnym Rejestrze Restrukturyzacji i Upadłości, o którym mowa w art. 5 ustawy z dnia 15 maja 2015 r. – Prawo restrukturyzacyjne (Dz. U. z 2020 r. poz. 814), zwanym dalej „Rejestrem”, wraz z informacją o terminie i sposobie wniesienia środka zaskarżenia. Postanowienia, zarządzenia i inne dokumenty zamieszczone w Rejestrze są dostępne dla uczestników postępowania.

Co to jest posiedzenie niejawne? To czas, który sędzia spędza w swoim pokoju, przy biurku z komputerem, bez togi sędziowskiej. Jest to posiedzenie całkowicie odformalizowane i odbywa się bez udziału jakichkolwiek osób.

Dobrze przygotowany wniosek o ogłoszenie upadłości może więc spowodować, że zostanie ona ogłoszona bez jakiejkolwiek rozprawy, w terminie dwóch miesięcy. O ogłoszeniu upadłości dowiemy się za pośrednictwem postanowienia wysłanego nam pocztą przez sąd.

Ten szybki i odformalizowany sposób załatwienia sprawy ma z założenia przyspieszyć rozpoznawanie wszystkich spraw upadłościowych w Polsce, którymi sądy są znacznie obłożone. Należy w tym jednak sądowi pomóc przygotowując jasny i czytelny, kompletny wniosek. Wszystko, co chcielibyśmy powiedzieć sądowi odnośnie naszej sytuacji, powinno się w tym wniosku znaleźć, zostać poparte dokumentami.

Tym sposobem unikniemy konieczności przyjazdu do sądu. Oczywiście należy zaznaczyć, że jeżeli sąd będzie miał jakiekolwiek wątpliwości dotyczące naszej sytuacji lub będzie chciał o coś dopytać, ma prawo wyznaczyć rozprawę, na którą musimy się stawić.

W idealnej sytuacji postępowanie upadłościowe kończy się ogłoszeniem upadłości konsumenta i umorzeniem jego długów od razu, bądź dopiero po wykonaniu przez dłużnika planu spłaty wierzycieli.

Są jednak sytuacje, w których postępowanie upadłościowe może zakończyć się inaczej.

Przede wszystkim, zgodnie z treścią art.  491¹⁰ ustawy – Prawo upadłościowe, Sąd umorzy postępowanie na wniosek upadłego.

Jeżeli upadły nie wskaże lub nie wyda syndykowi całego majątku, niezbędnych dokumentów lub w inny sposób nie wykonuje ciążących na nim obowiązków, sąd, z urzędu albo na wniosek syndyka lub wierzyciela, po wysłuchaniu upadłego, syndyka, a w razie potrzeby także wierzycieli, umarza postępowanie, chyba że uchybienie przez upadłego ciążącym na nim obowiązkom nie jest istotne lub przeprowadzenie postępowania jest uzasadnione względami słuszności lub względami humanitarnymi.

Powyższy akapit stanowi część przepisu, który zmusza dłużnika do należytej staranności oraz współpracy z syndykiem masy upadłości.

Sąd umarza ponadto postępowanie, jeżeli zostanie ujawnione, że dane podane przez dłużnika we wniosku o ogłoszenie upadłości są niezgodne z prawdą lub niezupełne, chyba że niezgodność lub niezupełność nie są istotne lub przeprowadzenie postępowania jest uzasadnione względami słuszności lub względami humanitarnymi.

Oprócz konieczności współpracy z syndykiem musimy więc również zachować należytą staranność przy samym składaniu wniosku o ogłoszenie upadłości. Często wnioski składane przez dłużników do sądu nie zawierają bardzo wielu ważnych danych i informacji, co może wywołać dla nich niekorzystne skutki procesowe.

Kolejną przesłanką, która umożliwia wydanie przez Sąd postanowienia o umorzeniu postępowania upadłościowego jest ujawnienie się w toku postępowania upadłościowego okoliczności stanowiących podstawę oddalenia wniosku o ogłoszenie upadłości konsumenckiej, tj. istnienie jednej z przesłanek negatywnych (np. brak złożenia wniosku o ogłoszenie upadłości przedsiębiorcy w okresie prowadzenia działalności gospodarczej) lub brak przesłanek pozytywnych (np. brak istnienia stanu niewypłacalności).

Należy jednak zaznaczyć, że Sąd nie umorzy postępowania, jeżeli umorzenie postępowania mogłoby skutkować pokrzywdzeniem wierzycieli. Pomimo więc niestaranności dłużnika postępowanie będzie trwało nadal, jeżeli będzie to korzystne dla wierzycieli.